ارزیابی برخی ویژگی‌های فیتوشیمیایی زرشک سیاه (Berberis integerrima) در پاسخ به محلول‌پاشی با نانو ذره اکسید روی و دماهای خشک‌کردن گیاه

چکیده تغذیه گیاه و فرایندهای پس از برداشت از عوامل مؤثر در افزایش ویژگی‌های کیفی و محتوای متابولیت‌های ثانویه در گیاهان می‌باشند. به‌منظور بررسی تأثیر محلول‌پاشی با نانوذره روی (صفر، 3 و 6 میلی‌گرم در لیتر) و دماهای خشک‌کردن (25، 50 و 75 درجه سانتی‌گراد) بر صفات فیزیولوژیک زرشک سیاه، دو آزمایش جداگانه بر مبنای آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در طی سال‌های 1395-1396 در دانشگاه شهید مدنی آذربایجان طراحی شد. محتوای مواد جامد محلول کل، غلظت روی و آنتوسیانین تحت تأثیر اثرات مستقل محلول‌پاشی و اندام گیاهی قرار گرفت. بیشترین میزان وزن خشک در ریشه مشاهده شد. نتایج حاکی از وجود اثرات متقابل میان محلول‌پاشی و دمای مورد استفاده در خشک‌کردن بر محتوای فنل، فلاونوئید و آلکالوئید بود. بیشترین میزان آلکالوئید (30 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) و فلاونوئید (26 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) در ترکیب تیماری ریشه محلول‌پاشی‌شده با 6 میلی‌گرم در لیتر نانوذره روی در دمای 25 درجه سانتی‌گراد و بیشترین میزان فنل کل در دمای 25 درجه سانتی‌گراد در ترکیب‌های تیماری بخش هوایی محلول‌پاشی‌شده با 6 میلی‌گرم در لیتر نانوذره روی و ترکیب تیماری میوه در هر دو سطح محلول‌پاشی مشاهده گردید. بیشترین میزان تانن قابل هیدرولیز (9/1 درصد) گیاه در غلظت‌های 6 میلی‌گرم در لیتر نانوذره روی و در ریشه و اندام هوایی زرشک مشاهده شد. نتایج نشان‌دهنده تأثیر مثبت محلول‌پاشی با نانوذره روی بر محتوای گروه‌های عمده متابولیت‌های ثانویه گیاه بود. دمای مورد استفاده در خشک‌کردن نیز محتوای ترکیبات فوق را متأثر ساخت داد و بیشترین میزان این ترکیبات در دمای 25 درجه سانتی‌گراد حاصل شد.